Vernici SPC obeležavaju danas Istočni petak – peti dan po Vaskrsu.
Istočni petak, zove se još i Izvor izlečenja, jer toga dana vernici odlaze na obližnji izvor i umivaju se radi izlečenja od mnogih bolesti.
Običaj je da se zorom izlazi na najbliži izvor ili vodicu, gde se umiva, pije voda, bere cveće, veseli i vraća se kući tek uveče.
Taj dan je dan posvećen proslavljanju Presvete Bogorodice, koja je na taj dan u bogosluženju naziva Živonosni istočnik.
Uspostavljanje ovog praznika desilo se u hramu pored jednog izvora nedaleko od Carigrada, koji se zvao “Živonosni istočnik”. Taj hram je podigao car Lav Veliki (V vek).
Po predanju, jednom prilikom, još dok nije postao car Vizantije, u šumi je naišao na slepog čoveka, odveo ga do izvora gde ga je napojio i umio, nakon čega je slepac progledao.
Kada je postao car, na mestu gde se to čudo desilo, podigao je hram, u znak zahvalnosti Presvetoj Bogorodici. Narod je počeo da pristiže sa svih strana, tražeći i nalazeći lek za mnoge bolesti.
Među njima je bio i potonji car Justinijan (VI vek), koji, izlečivši se i sam na tom izvoru, obnavlja i proširuje hram, koji se posle zemljotresa srušio.
Car Vasilije I Makedonac (IX vek) i njegov sin Lav VI Mudri (IX-X vek) ponovo obnavljaju ovaj hram i izvor, koji je darivao mnoštvo iscjeljenja, uključujući i grčku aristokratiju, čemu sinaksar posvećuje posebnu pažnju. U njemu se opisuju mnoga iscjeljenja, pa čak i vaskrsenje jednog mrtvaca.
Tu su se iscjeljivali od vodene bolesti, sušice, besnila, raka, groznice i temperature, neplodnosti, skorbuta, tumora, duševnih bolesti, bolesti očiju i još mnogih drugih. Istorijat ove svetinje i povest današnjeg praznika zapisao je Nikifor Kalist u XIV veku.
Na ikoni praznika se slika Majka Božija sa Bogomladencem, iznad izvora, kojem prilaze slepi, bogalji, carevi i sveštenici. Kod Grka, od 16. veka i kod Rusa, izvori (istočnik) pri manastirima ili blizu njih, posvećivani su ovom prazniku.
NASTAVAK NA SLEDEĆOJ STRANI BROJ 2…
